Чӑваш Республикин президенчӗн интерактивлӑ кун кӗнекийӗ уҫӑлнӑ. Кун пирки Чӑваш Республикинчи влаҫри органсен официаллӑ порталӗ пӗлтерет. Хальлӗхе унта пурӗ 8 уйрӑм. Президент Администрацийӗн пресса хӗсмечӗ шантарнӑ тӑрӑх унти информаци пуянлансах пырӗ.
«Хамӑн сӑмаха тухса каланӑ чухне эп Чӑваш Енри влаҫ уҫӑ пулмалли пирки пӗрре мар каланӑ, калатӑп та. Министерствӑсемпе ведомствӑсем, вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органсем хӑйсене пирӗн республикӑра епле кӑтарнине, хӑйсен ӗҫне епле ҫутатнине эп сӑнасах тӑратӑп — ӳсӗмсем пирки ҫеҫ мар пӗлтереҫҫӗ, йӑнӑшсем пулсан та хӑвӑрт тӳрлетме тӑрӑшаҫҫӗ» (куҫарӑвӗ — манӑн, Николай Плотниковӑн), — ҫырать Михаил Игнатьев кун кӗнекин пуҫламӑш страницинче. Малалла Чӑваш Ен Президенчӗ влаҫ уҫӑмлассине хӑйӗнчен пуҫлани пирки пӗлтерет, пурне те конструктивлӑ диалога хутшанма чӗнет. Калаҫу усӑллӑ пуласса шанать.
Тӗнче тетелне усӑ куракан пур ҫын та ҫак интерактивлӑ кун кӗнекинче хӑйӗн шухӑшне пӗлтерме пултарать.
Шел те, кун кӗнекине вырӑсла ҫеҫ калӑпланӑ.
Чӑваш Республикинче пурӑнакан халӑхӑн 94 проценчӗ Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх ҫыравне хастар хутшӑннӑ. Пӗтӗмпе 1 миллион та 239 пин ҫынна шута илнӗ. Ку кӑтарту, иртнӗ ҫыраврипе (2002) танлаштарсан, республикӑмӑрта 20-25 пин ҫын сахалтарах пурӑннине ҫирӗплетет. Regnum информаци агентстви пӗлтернӗ тӑрӑх ҫакӑн ҫинчен Президент куллен ирттерекен планеркӑра Чӑвашстат пуҫлӑхӗ Эльвира Максимова пӗлтернӗ. Президент администрацийӗн пресса-хӗсмечӗ те ҫакна ҫирӗплетнӗ.
Малтан Regnum-Хыпар пӗлтернӗ тӑрӑх, 2010 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енри халӑх йышӗ 1278,4 пин ҫынпа танлашнӑ. Ҫак йышран 58 проценчӗ (741,8 пин ҫын) хулара пурӑнать, 42 проценчӗ (536,6 пин ҫын) — ялта. Ҫулталӑк хушшинче халӑх йышӗ 1.007 ҫынна чакнӑ (0,1%).
Халӑх йышӗ чакасси, тӗпрен илсен, вилнисем ҫуралнисенчен нумайрах пулнипе ҫыхӑннӑ (уйрӑмлӑх — 1.389 ҫын шучӗ). Миграципе куҫса килнисен йышӗ ҫак ҫухатӑва 27,5 процент таран ҫеҫ сахаллатма пултарнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 20-мӗшӗнчен пуҫласа юпан 25-мӗшӗччен тӗнче тӗтелӗнче чӑваш вӗрентекенӗсен интернет педканашӗ ӗҫлӗ. Ку канашлу тӑваттӑмӗш хут иртет. Кӑҫалхи форума ирттерме ятарласа ҫӗнӗ сайт уҫнӑ. Унта http://pkanash.chv.su/ каҫӑпа кӗме пулать.
Педканаша Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви, Вӗрентӳ институчӗ, Чӑваш халӑх сайчӗ тата Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ ирттереҫҫӗ. Виҫӗмҫулхи педканаша 72 педагог хутшӑннӑччӗ, пӗлтӗр канашлӑва хутшӑннисен хисепӗ 101-пе танлашрӗ. Юлашки виҫӗ ҫул хушшинче форума хутшӑнакансем вӑл е ку ыйтупа 700 хут ытла сӑмах илнӗ.
Виҫӗ ҫул хушшинче Чӑваш Республикин пур районӗнчи педагогсем форумпа тухса калаҫнӑ, унсӑр пуҫне Чӗмпӗр, Тутарстан тата Пӑшкӑрт Республикин тӑрӑхӗсенчи чӑваш педагогӗсем те педканашра хӑйсен сӑмахне каланӑ.
Ӗнер, авӑнӑн 8-мӗшӗнче, чӑваш халӑх поэчӗн, РСФСРӑн тата Чӑваш АССРӑн тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗн, Шупашкар хулин хисеплӗ гражданинӗн Василий Иванович Давыдов-Анатрин чӗри патма чарӑннӑ.
Поэтпа ыран, авӑнӑн 10-мӗшӗнче, К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче сывпуллашӗҫ. 11 сехете пыма пултаратӑр.
Василий Иванович Давыдов-Анатри Чӑваш Республикин Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Арапуҫ ялӗнче 1917 ҫулхи раштавӑн 26-мӗшӗнче ҫуралнӑ.
Республикӑри хаҫат шкулӗнче, И.Я.Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика училищинче вӗреннӗ. 1940-1941 ҫулсенче Хӗрлӗ Ҫарта хӗсметре тӑнӑ, унтан таврӑнсан Первомайски районӗнчи «Коммунар» хаҫат редакторӗнче, КПСС Чӑваш обкомӗн инструкторӗнче, Чӑваш АССР Министрсен Совечӗн Радиоинформаци комитечӗн тӗп редакторӗнче, кӗнеке издательствин редакторӗнче, писательсен союзӗн илемлӗ литература пропагандӑлакан бюро пуҫлӑхӗнче ӗҫленӗ.
«Независимая газета» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Н.В. Фёдоров Чӑваш Ен президенчӗн пуканне пушатнӑ хыҫҫӑн Ҫӗпӗр федераллӑ округри РФ президенчӗн полномочиллӗ представителӗн вырӑнне йышӑнма пултарать. Маларах ҫавӑн пекех Атӑлҫи федераллӑ округра ӗҫ парасси пирки шарланӑччӗ.
Хаҫатра ҫырни тӑрӑх Николай Васильевич хальхи вӑхӑтра Ҫӗпӗр федераллӑ округри РФ президенчӗн полномочиллӗ представителӗ пулса ӗҫлекен Анатолий Квашнина улӑштарӗ. Кремль ҫапла май вӑйпутсене (силовиксене) улӑштарса пырать тесе шутлать хаҫат ҫыравҫи.
Юлашки вӑхӑтра нумай тӑрӑхсенче президентсемпе губернаторсем улшӑнчӗҫ — шӑп ла тӑп савсене ӗнтӗ Кремль ҫӗршывӑн модернизацине тума хутшӑнтарасшӑн та ӗнтӗ тесе пӗлтерет «Независимая газета». Ҫӗршывра информатизаци аталантарасшӑн.
Уйӑх ытла кӗтнӗ самант ҫитрӗ пулас — Чӑваш Енре ҫумӑр ҫуса иртсе кайрӗ. Ытти чухне ку пулӑм пирки пӗлтермесӗрех иртсе кайнӑ пулӑттӑмар та, хальхи вӑхӑтра вара ҫумӑр пӗлтерӗшӗ питӗ пысӑк. Кунашкал типӗ ҫанталӑк 40 ҫул ытла пулман теҫҫӗ.
Тӗллӗн-тӗллӗн икӗ сехет хушши витререн тӑкнӑ пекех ҫунӑ, тӗллӗн-тӗллӗн аслати чылай хушӑ кӗмсӗртетнӗ хыҫҫӑн пӗр тумлам та ӳкмен. Комсомольски районӗнче пӑрлӑ ҫумӑр ҫунӑ тет.
Ҫумӑр хыҫҫӑн, ҫынсем каласа панӑ тӑрӑх, ҫӗр ҫине ҫунӑк лӑсӑ нумай ӳксе тулнӑ — ку вӑл юнашар вырнаҫнӑ облаҫсемпе респуликӑсенчи пушарсенчен вӗҫсе тухнӑ кӗл пулас.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх ыран ҫумӑр ҫумасть, ытларикунран пуҫласа ҫумӑр каллех таврӑнма пултарать.
Чӑваш Ен дизайнерӗ Юрий Дмитриев Electrolux Design Lab техника ӑмӑртӑвенче финала тухнӑ сакӑр ӑмӑртуҫӑ шутне лекнӗ. Кун пирки Чӑваш Республикин вӗренӳ министерстви пӗлтерет.
27 ҫулхи Юрий жюри хаклавӗ валли пуласлӑхри сивӗтмӗше (холодильнике) тӑратнӑ. Вӑл ӑсталанӑ дизайнра апат-ҫимӗҫе биороботсем тата ятарлӑ гель сивӗтет. Ҫимӗҫне хӑйне гель ӑшне хумалла пулӗ имӗш — вара унашкал сивӗтмӗшре алӑк та, ҫӳлӗксем те кирлӗ мар. Аш-какай та, улма-ҫырла та гель ӑшӗнче хӑйӗн тутине ҫухатмасть, типмест.
Финала тухас тесе пӗтӗм тӗнчерен пин ҫурӑ ытла ҫын тупӑшнӑ. Жюри сакӑр ҫын ӗҫне суйласа илнӗ, вӗсен шутӗнче — Чӑваш Енрен килнӗ ӗҫе те.
Ҫӗнтерӳҫе авӑн уйӑхӗнче палӑртӗҫ — ӑна 5 пин евро лекӗ. Хӑйӗн проектне хӳтӗлеме Юрийӗн Лондона каймалла пулӗ. Унта ҫитме, пурӑнма ӑмӑрту йӗркелекенсем пулӑшӗҫ.
Ҫӑвӑн 27-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче чӑваш поэзийӗн чаплӑ классикӗ К.В.Иванов ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине халалланӑ «Константин Иванов тата унӑн вилӗмсӗр еткерӗ» регионсен хушшинчи ӑслӑлӑх-практика конференцийӗ иртрӗ.
Конференцие гуманитари институчӗн директорӗн ӗҫне пурнӑҫлакан В.Г.Харитонова уҫрӗ. Пурне те уяв ячӗпе саламларӗ, конференцие килнӗшӗн тав турӗ.
— Паян пирӗншӗн ҫав тери пысӑк уяв. Константин Иванов ҫуралнӑ кун Чӑваш ҫӗрӗнче Мари Эл, Воронеж, уйрӑмах Пушкӑртстан, Чӗмпӗр хӑнисем пулни, эпир пысӑк ҫак уява вӗсемпе пӗрле кӗтсе илни питӗ пысӑк савӑнӑҫ, — палӑртрӗ ЧР Культура министерствин пай пуҫлӑхӗ М.Н.Краснов.
Пелепей районӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Д.Г.Фатхутдинова Пушкӑрт Республикин Президенчӗн Муртаза Рахимовӑн саламлӑ ҫырӑвне вуласа пачӗ. «Пушкӑртра тӗпленнӗ чӑвашсем пирӗншӗн тахҫанах ҫывӑх тӑвансем пулса тӑнӑ.
Ҫӗнтерӳ Кунне 65 хут уявлас умӗн кӗнеке лавккисене ҫӗнӗ кӗнеке ҫитрӗ — «Алӑкран тухрӑм — тайӑлтӑм...» юрӑсен пуххи. Ӑна пухса кӑлараканӗ — Светлана Лаврентьева. Кӗнекене пӗлтӗр пуш-ҫертме уйӑхӗсенче ирттернӗ Республикӑри вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче юрлакан юрӑсен I фестиваль тӑрӑх хатӗрленӗ.
Кӗнекене тури, анатри тата анат енчи чӑвашсен салтак юррисем кӗнӗ. Ҫавӑн пекех унта тӑлӑха юлнисен, упӑшкисене ҫухатнисен юррисем те пур. Юрӑсене республикӑри 14 районта, Тутарстанӑн Пӑва районӗнче, Сарӑту облаҫӗнчи Пасар Карапулак районӗнче ҫырса илнӗ.
Кӗнекепе Чӑваш наци музейӗнче ҫӑвӑн 5-мӗшӗнче паллаштарчӗҫ. Унта Чӑваш Республикин культурӑн, национальноҫсен ӗҫӗсен, информаци политикипе архив ӗҫӗн Министрӗ Роза Лизакова, Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Михаил Кондратьев тата ыттисем пулчӗҫ. «Уяв», «Валинке» тата Ф.П. Павлов ячӗллӗ Шупашкарти музыка училищин студенчӗсем кӗнекене кӗнӗ юрӑсене шӑрантарчӗҫ.
ЧР Культура министерствинче Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх ҫыравӗ енӗпе ӗҫлекен йӗркелӳ комитечӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта асӑннӑ ҫыравӑн логотипне хатӗрлессипе йӗркеленӗ конкурса пӗтӗмлетнӗ.
Жюри пурӗ 50 ӗҫ пӑхса тухнӑ. Вӗсен авторӗсен пысӑк пайӗ — И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн дизайнпа компьютер технологийӗсен факультечӗн тата Шупашкарти ӳнер училищин дизайн уйрӑмӗн студенчӗсем. Конкурса ҫавӑн пекех преподавательсем те хутшӑннӑ.
Жюри ҫирӗплетнӗ тӑрӑх пӗрремӗш вырӑна И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн ДКТ-62-06 ушкӑнӗнче вӗренекен Иван Никифоров йышӑннӑ, иккӗмӗшне — ӳнер училищинчи Олег Григорьев преподаватель, виҫҫӗмӗшне — тӗп хулара пурӑнакан Владислав Ильин.
Иван Никифоров хатӗрленӗ логотиппа Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх ҫыравӗпе ҫыхӑннӑ пичет тата сувенир хатӗрӗсем кӑларнӑ чухне усӑ курма сӗннӗ. Вӗсене Чӑваш Енри районсене ҫеҫ мар, йӑхташсем пурӑнакан пур региона, чикӗ леш енне те ӑсатӗҫ.
+20.3 °C